D vitamini için Güneş Işığından Faydalanabiliyor muyuz?
Günümüzde birçok insan D vitamini eksikliğiyle karşı karşıyadır.
Güneş ışığından yeterince D vitamini elde etmek için çeşitli faktörleri dikkate almamız gerekmektedir. Bunlar arasında mevsim, günün saati, enlem, rakım, hava kirliliği, cilt pigmentasyonu, cilt tipi, güneş koruyucu kullanımı, cam ve plastikten geçme, vücut sıcaklığı ve yaşlanma gibi çevresel faktörler yer almaktadır.
Derimizde D Vitamini Oluşumunu Etkileyen Faktörler
- Yeryüzüne Ulaşan UVB Miktarı
- Hava Kirliliği
- Ozon Miktarı
- Mevsimsel Değişimler
- Günün Saati
- Kapalı Alan Aktiviteleri
- Artan Yaş
- Enlem
- Cilt Pigmentasyonu
- Hava Durumu
- Cildi Tamamen Örten Giysiler Giymek
- Vücut Ağırlığının Fazla Olması
- Güneşe Maruz Kalınan Süre
- Deride D Vitamin Öncüsü Steroid Maddenin Mevcudiyeti
- Güneş Koruyucularının Kullanılması
Araştırmalar, güneş ışınlarından en fazla faydayı elde etmek için öğle saatlerinde (saat 10:00 ile 15:00 arası) güneşe en az vücudun üçte biri oranında bir deri bölgesinin maruz bırakılması gerektiğini göstermektedir. Ancak günümüz yaşam tarzı ve çalışma şartları bu süreyi sınırlayabilir. İç mekanlarda geçirilen fazla zaman, uzun çalışma saatleri, kış aylarında dışarıda vakit geçirmenin zorlaşması gibi faktörler güneşe yeterince maruz kalmayı kısıtlayabilir.
Hava kirliliği de güneşten yeterli miktarda D vitamini elde etmeyi zorlaştırabilir. Yoğun hava kirliliği olan bölgelerde, UVB ışınlarının yeryüzüne ulaşan miktarı azalır. Bulutlar, aerosoller ve gökyüzünün berraklık derecesi gibi faktörler UV ışınlarının cilde nüfuz etme miktarını etkileyebilir.
D vitamini sentezinde cilt pigmentasyonu ve cilt tipi önemli bir etkiye sahiptir. Koyu tenli kişiler, daha fazla melanin pigmentine sahip oldukları için UVB ışınlarını daha fazla emer ve bu da D vitamini sentezini azaltır. Bu nedenle koyu tenli kişilerin daha uzun süre güneşlenmeleri önerilebilir.
Güneş koruyucu ürünlerin kullanımı ve cam veya tül arkasından güneşe maruz kalma D vitamini üretimini etkileyebilir. Yüksek faktörlü güneş koruyucular ve engelleyici cam veya tül, UVB ışınlarının cilde nüfuz etmesini önler ve bu da D vitamini sentezini azaltır.
D vitamini üretimini etkileyen diğer bir faktör ise yaşlanmadır. Yaşlandıkça ciltte D vitamini sentezinde önemli bir rol oynayan 7-DHK maddesi düzeyi azalır.
Sonuç olarak, güneş ışığından yeterince D vitamini elde etmek için güneşe maruz kalma süresini ve koşullarını değerlendirmeli ve D vitamini seviyelerimizi düzenli olarak kontrol ettirmeliyiz. D vitamini eksikliği yaşadığımızda ise bir doktora danışmalı ve gerekirse önerildiği şekilde takviye edici D vitamini almalıyız.
Kaynaklar:
1. Matthias Wacker & Michael F. Holick (2013) Sunlight and Vitamin D, Dermato-Endocrinology, 5:1, 51-108, DOI: 10.4161/derm.24494
2. Bonilla C, Ness AR, Wills AK, Lawlor DA, Lewis SJ, Davey Smith G. Skin pigmentation, sun exposure and vitamin D levels in children of the Avon Longitudinal Study of Parents and Children. BMC Public Health. 2014 Jun 12;14:597. doi: 10.1186/1471-2458-14-597. PMID: 24924479; PMCID: PMC4067096.
3. The Journal of Turkish Family Physician 2019;10(1):35-42. Nazire Öncül Börekçi DOI:10.15511/jtfp.19.00135
4. ISSN Online: 1309-2243 http://dergipark.org.tr/makufebed https://doi.org/10.29048/makufebed.778498 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 11(Ek Sayı 1): 380-391 (2020) D Vitamininin Biyolojisi ve Doğal Kaynakları Gülşah ÇOBANOĞLU ÖZYİĞİTOĞLU
