Vitaminler
Vitamin sözcüğü Polonyalı, biyokimyacı Casimir Funk tarafından 1912’de kullanılmıştır. Vita Latince’de, hayat anlamına gelirken, -amin son eki ise (bugün yanlış olduğu bilinse de) tüm vitaminlerin bir zamanlar amin olduklarının düşünülmesinden kaynaklanır..
Vitaminler, yaşamı sürdürmek için küçük miktarlarda ihtiyaç duyulan organik bileşiklerdir. Çoğu vitaminin yiyeceklerden gelmesi gerekir. Bunun nedeni, insan vücudunun ya bunlardan yeterince üretmemesi ya da hiç üretmemesidir.
Eğer vitaminleri diyetimizle uzun süre boyunca almazsak, vücudumuzdaki biyokimyasal aktiviteler aksar ve çeşitli sağlık sorunları ile karşı karşıya kalabiliriz. Bu sağlık sorunlarından biri de vücudumuzun bağışıklık sisteminin düşmesidir. Çünkü vitaminler, aktif olarak bağışıklık sistemimizin güçlenmesinde de rol oynar.
Her organizmanın farklı vitamin gereksinimleri vardır. Örneğin, insanların C vitamini veya askorbik asit tüketmesi gerekirken, köpekler kendi ihtiyaçları için yeterli C vitamini üretebilir veya sentezleyebilir.
İnsanların D vitamininin çoğunu güneş ışığına maruz bırakması gerekir, çünkü yiyeceklerde yeterince büyük miktarlarda bulunmaz. Bununla birlikte, insan vücudu güneş ışığına maruz kaldığında onu sentezleyebilir.
Farklı vitaminlerin farklı rolleri vardır ve farklı miktarlarda ihtiyaç duyulur.
Vitaminlerle ilgili bazı gerçekler
İşte vitaminlerle ilgili bazı önemli noktalar.
- Bilinen 13 vitamin vardır.
- Vitaminler ya suda çözünür ya da yağda çözünür.
- Yağda çözünen vitaminler vücut için suda çözünenden daha kolay depolanır.
- Vitaminler her zaman karbon içerir, bu nedenle "organik" olarak tanımlanırlar.
- Vitamin kaynağı olarak besinler veya doktor tarafından önerilen takviyeler kullanılabilir.
Vitamin, doğal gıda maddelerinde çok küçük miktarlarda bulunan bir grup organik maddeden biridir. Vitaminler normal metabolizma için gereklidir. Herhangi bir vitamin yeterince alınmadığında, bazı tıbbi durumlar ortaya çıkabilir.
Vitaminin iki anlamı:
- Organik bir bileşiktir, karbon içerir.
- Vücudun yeterince üretemediği ve gıdalardan alması gereken temel bir besindir.
- Mevcut durumda tanınan 13 vitamin vardır.
- Vitaminler ya yağda çözünür ya da suda çözünür.
Yağda çözünen vitaminler
Yağda çözünen vitaminler, vücut ve karaciğer yağ dokularında depolanır. A, D, E ve K vitaminleri yağda çözünen vitaminlerdir. Bunların depolanması suda çözünen vitaminlerden daha kolaydır ve vücutta günlerce, bazen aylarca rezerv olarak kalabilirler.
Yağda çözünen vitaminler, yağların yardımıyla bağırsak yoluyla emilir.
Suda çözünen vitaminler
Suda çözünen vitaminler vücutta uzun süre kalmaz. Vücut onları depolayamaz ve kısa sürede idrarla atılır. Bu nedenle, suda çözünen vitaminlerin yağda çözünen vitaminlere göre daha sıklıkla eksikliklerinin tamamlanması gerekir.
C vitamini ve tüm B vitaminleri suda çözünür.
Vitaminlerin türleri:
A vitamini
Kimyasal adları: Retinol, retinal ve beta karoten dahil dört karotenoid.
Yağda çözünür
Kaynakları: Karaciğer, morina karaciğeri yağı, havuç, brokoli, tatlı patates, tereyağı, lahana, ıspanak, balkabağı, kara lahana, peynir, yumurta, kayısı, kavun ve süt.
B vitamini
Kimyasal adı: Tiamin.
Suda çözünür
Kaynakları: Maya, tahıl taneleri, ayçiçeği tohumları, esmer pirinç, tam tahıllı çavdar, kuşkonmaz, lahana, karnabahar, patates, portakal, karaciğer ve yumurta.
B2 vitamini
Kimyasal adı: Riboflavin
Suda çözünür
Kaynakları: Kuşkonmaz, muz, hurma, bamya, pazı, süzme peynir, süt, yoğurt, et, yumurta, balık ve yeşil fasulye
B3 vitamini
Kimyasal isimler: Niasin, niasinamid
Suda çözünür
Kaynakları: Karaciğer, kalp, böbrek, tavuk, sığır eti, balık (ton balığı, somon), süt, yumurta, avokado, hurma, domates, yapraklı sebzeler, brokoli, havuç, tatlı patates, kuşkonmaz, fındık, tam tahıllar, baklagiller, mantarlar ve bira mayası.
B5 vitamini
Kimyasal adı: Pantotenik asit
Suda çözünür.
Kaynakları: Etler, tam tahıllar (öğütme bunu kaldırabilir), brokoli, avokado, arı sütü ve balık yumurtalıkları.
B6 Vitamini
Kimyasal adları: Piridoksin, piridoksamin, piridoksal
Suda çözünür.
Kaynaklar: Etler, muzlar, tam tahıllar, sebzeler ve kuruyemişler. Süt kurutulduğunda, B6'sının yaklaşık yarısını kaybeder. Dondurma ve konserve yapmak da içeriği azaltabilir.
B7 vitamini
Kimyasal adı: Biotin
Suda çözünür.
Kaynaklar: Yumurta sarısı, karaciğer ve bazı sebzeler.
B9 Vitamini
Kimyasal adları: Folik asit, folinik asit
Suda çözünür.
Kaynaklar: Yapraklı sebzeler, baklagiller, karaciğer, ekmek mayası, bazı kuvvetlendirilmiş tahıl ürünleri ve ayçiçeği tohumları. Birada olduğu gibi birkaç meyvede orta miktarda bulunur.
B12 vitamini
Kimyasal adları: Siyanokobalamin, hidroksokobalamin, metilkobalamin
Suda çözünür.
Kaynaklar: Balık, kabuklu deniz ürünleri, et, kümes hayvanları, yumurta, süt ve süt ürünleri, bazı güçlendirilmiş tahıllar ve soya ürünlerinin yanı sıra zenginleştirilmiş besin mayası.
Veganlara B12 takviyesi almaları tavsiye edilir.
C vitamini
Kimyasal adı: Askorbik asit
Suda çözünür.
Kaynaklar: Meyve ve sebzeler. Karaciğer de yüksek seviyelere sahiptir. Pişirmek C vitaminini yok eder.
D vitamini
Kimyasal adları: Ergokalsiferol, kolekalsiferol.
Yağda çözünür.
Kaynaklar: Güneş ışığı veya diğer kaynaklar yoluyla ultraviyole B ışınlarına (UVB) maruz kalınması ciltte D vitamini üretilmesine neden olur. Yağlı balık, yumurta, sığır karaciğeri ve mantarlarda da bulunur.
E vitamini
Kimyasal isimler: Tokoferoller, tokotrienoller
Yağda çözünür.
Kaynaklar: Kivi meyvesi, badem, avokado, yumurta, süt, fındık, yapraklı yeşil sebzeler, ısıtılmamış bitkisel yağlar, buğday tohumu ve tam tahıllar.
K vitamini
Kimyasal adları: Phylloquinone, menquinones
Yağda çözünür.
Kaynaklar: Yapraklı yeşil sebzeler, avokado, kivi. Maydanoz çok miktarda K vitamini içerir.
Referans: https://www.medicalnewstoday.com/articles/195878
